ORP, Redox, Virkon en Kaliumpermanganaat

[abroeders]

Beste KoiCavers,

Om even mijn verhaal over Redox en mijn ervaringen met Virkon en Kaliumpermanganaat (KP) in te leiden het volgende verhaal:

Aanleiding:
Zoals sommigen van jullie weten heb ik afgelopen winter een aantal koi verloren, waarbij de reden tot op heden een mysterie blijft. Naar alle waarschijnlijkheid heeft dit gelegen aan:

• De temperatuur die toch wel tot 4,5 graad gedaald was op een gegeven moment afgelopen winter.
• De nieuwheid van de vijver waarbij er in de pijpen gedurende langere tijd wat regenwater en rottend blad gelegen heeft voordat de folie er afgelopen oktober in gemaakt werd, dit vieze stinkende water is wel zoveel mogelijk verwijderd met een waterstofzuiger voordat de vijver gevuld werd.
• Koi bijgeplaatst eind oktober toen de temperatuur van het water nog maar een graad of 14 was.

Of misschien is het een combinatie van deze factoren geweest. Afijn, zowat alles wat er te meten viel is gemeten. De normale waterwaarden, pH, KH, NH3, NO2 maar ook waarden zoals ORP, TDS, DO houd ik nauwlettend in de gaten. Nadat het eerste vreemde gedrag van een Kohaku opgemerkt was had ik een kilo KP besteld (om iets op voorraad te hebben voor het geval dat er pathogenen in het water zouden zitten) en heb ik samen met Theo de Vliegh de complete opzet van filtering, stroming in de vijver, waterwaarden, verversing doorgenomen. Ook zijn er afstrijkjes van vissen gemaakt. Er was helemaal geen afwijking te vinden. De bacteriële druk heb ik niet laten meten, omdat ik dacht dat het daar eigenlijk niet in zou kunnen zitten.

Kort na Theo's bezoek gingen 2 koi dood, de vorst deed zijn intrede en terwijl sommige mensen speculeerden over een elfstedentocht was ik alleen maar aan het hopen dat het snel warmer zou worden en dat mijn noodkap, gemaakt van wat houten balken en noppenfolie, de laag sneeuw zou houden. Een paar weken na de vorstperiode haalde ik wat noppenfolie los om de boel te inspecteren. Helaas waren er weer 2 koi overleden. Die koi zagen er aan de buitenkant verder goed uit, geen gaten, wonden of iets dergelijks.

Met nog maar 3 koi over wilde ik alleen maar zeker weten dat het toch geen bacteriële oorzaak zou hebben. Mijn eerste koi waren van middelmatige kwaliteit, Nederlandse kweek en eigenlijk aangekocht om (het klink oneerbiedig) mijn filter 'risicoloos' op te starten, waarbij een systeemfout, ammoniakpiek of nitrietpiek gedurende de winter niet meteen fataal zou zijn voor duurdere Japanse importvis.
Onlangs heb ik 3 nieuwe Koi van hogere kwaliteit gekocht die ik nog bij de dealer laat rondzwemmen tot de temperatuur in mijn vijver de 15 graden heeft bereikt. Met de zomer in het vooruitzicht ben ik met 6 koi op 20m3 niet bang voor enorme ammoniak- en nitrietpieken.

Wel wilde ik mijn water gaan behandelen met KP, nog voordat de andere vissen erbij komen en voordat mijn filter opstart om er zeker van te zijn dat mijn water zo schoon mogelijk is en ik nu niet bang hoef te zijn voor een dood filter (want veel zal het waarschijnlijk toch niet doen omdat het pas actief is sinds oktober). Ik weet dat er veel tegenstanders van KP-behandelingen zijn, maar na veel gelezen te hebben over deze stof ben ik van mening dat dit de meest veilige stof is om het water te behandelen (mits verstandig gebruik). Mijn huidige vissenbestand leent zich nog om ervaring op te doen om te zien hoe mijn vijver reageert op het gebruik ervan. Het voordeel van KP is dat het geen giftige stoffen bevat die zich opstapelen in de organen van de vis (Risks associated with the use of chemicals in pond aquaculture, Claude E. Boyd, 1999) en is hierdoor veilig voor de omgeving en zelfs toegestaan voor gebruik bij vis voor consumptie. KP wordt bijvoorbeeld al tijden gebruikt voor behandeling van drinkwater in derdewereldlanden. De reststoffen Kalium en Mangaan kunnen in zulke kleine hoeveelheden geen kwaad.

KP zorgt voor een tijdelijk verhoogd oxiderend vermogen, net zoals een Ozon installatie daarvoor zorgt. Helaas was mijn KP nog niet uitgeleverd dus zocht ik naar een alternatief wat snel verkrijgbaar was en net als KP bij een lage watertemperatuur toepasbaar is. Ik kwam uiteindelijk bij Virkon uit, een product met naar mijn idee een enigszins gelijkwaardige werking, maar wel met wat mysterieuze ingrediënten die voor een aardbeien aroma zorgen.

Mijn verhaal gaat hieronder verder in wat losse posts, namelijk:

• ORP en rH2 (of ook wel rH)
• Ervaring met Virkon
• Ervaring met KP
• Nauwkeurigere berekening van rH2
• Biocompatible water: Vincent's Quantization Value (W)

Disclaimer:
Ik beschrijf mijn ervaringen voor anderen om ervan te leren, het is zeker niet dat ik alle diepgaande kennis bezit. Ik parafraseer anderen, gebruik waar mogelijk bronverwijzingen van bronnen die ik na het lezen van verschillende artikelen vertrouw, maar zeker niet in alle gevallen wetenschappelijk onderbouwd of bewezen zijn. Op geen enkele manier geef ik het advies om op deze manier je vijverwater te behandelen en wijs ook alle aansprakelijkheid van de hand.

Sorry, moest er dat even bijzetten... op naar het volgende onderdeel

[abroeders]

ORP en rH2 (of ook wel rH)

ORP staat voor Oxidatie Reductie Potentiaal. Vanuit de natuurkunde is het potentaal het verschil in elektrische spanning tussen twee punten. Theo heeft al een paar draadjes gevuld mijn zijn informatie over ORP, deze informatie is heel waardevol voor wat betreft ORP en ga ik niet herhalen.

Echter, het verhaal is niet helemaal compleet. Het potentiaal is een spanning gemeten in mV, wat een negatieve en positieve waarde kan aannemen. Voor een Koi-vijver is een matig oxiderende omgeving het beste. Vaak wordt snel door sommige hobbyisten de conclusie getrokken dat een negatief potentiaal reducerend en positief potentiaal oxiderend is. Deze aanname is onjuist. Ik ben geen scheikundige, maar heb me wel verdiept in redox reacties en heb in verschillende literatuur gevonden dat het oxiderend vermogen van ons vijverwater niet alleen afhankelijk is van de ORP waarde, maar dat het een combinatie is van ORP, pH, temperatuur en luchtdruk.

Om echt de reducerende/oxiderende staat van het water weer te geven hebben we niet genoeg aan de ORP waarde in mV. Zeker als we verschillende vijvers met elkaar willen vergelijken hebben we er niets aan om te zeggen, de ORP van mijn vijver is 220mV en de ORP van jouw vijver is 240mV, dus jouw water is beter (oxiderend) dan mijn vijverwater.

Om wel een goede vergelijking te maken moeten we gebruik maken van de rH2 waarde die berekend kan worden met de Clark/Nernst formule of andere afgeleide formules. rH staat voor Relative Hydrogen. Er zijn veel vormen van deze formule in omloop, waarbij meestal een vereenvoudigde formule wordt toegepast waarbij de temperatuur op 25 graden gesteld wordt en de atmosferische druk op 1 atmosfeer. De atmosferische druk wordt gebruikt om de zuurstofverzadiging van het water te bepalen en de formule gaat uit van maximale verzading (100%) waar wij in onze vijver ook naar streven natuurlijk. De rH2 waarde wordt weergegeven op een logaritmische schaal, net zoals de pH waarde. Dit betekent dat de toename van 1 rH een ver-tien-voudiging van de oxidatiekracht voorstelt, en een toename van 2rH dus 10 x 10 = honderd keer zoveel oxiderend vermogen heeft.

Veel voorkomende formules die de rH waarde benaderen zijn:
•   rH = ((ORP + 200) / 30) + (2 * pH)
•   rH = (ORP / 29) + (2 * pH) + 6.67

Meerdere varianten met daarbij de verschillen ertussen zijn te vinden in deze bron: http://h-minus-ion.vpinf.com/rH-score-1.html
De rH2 schaal loopt van 0 (maximaal reducerend) tot 42 (maximaal oxiderend). Neutraal is NIET 21 zoals in sommige Koifora wordt beschreven, maar 28,4!

Laten we eens 2 eerdergenoemde situaties onder de loupe nemen.
Vijver A: ORP = 220mV, pH=8,0
rH = ((220+200)/30) + (2*8 ) = 30

Vijver B: ORP = 240mV, pH=7,0
rH = ((240+200)/30) + (2*7) = 28,6

Het water in vijver A is dus, ondanks de lagere ORP waarde, meer dan 10x zoveel oxiderend. Je ziet dat mV's ORP waarde vergelijken kan leiden tot verkeerde conclusies en misschien zelfs tot gevaarlijke oxidatieve niveaus voor onze Koi.
Omdat een matig oxiderend milieu nodig is voor goed vijverwater zal de rH2 waarde dus altijd boven de 28 moeten liggen. Met deze rH waarde kunnen we vijvers onderling gaan vergelijken en kunnen we vaststellen welk niveau van oxidatie veilig is voor onze vijvers.

Oxidatiekracht van het water heeft een opruimende werking 😊. Op een engelstalig forum (https://www.koiphen.com) ben ik eens de volgende gradatie tegengekomen welke volgens mij een goede uitgangspunten heeft, het exacte topic kan ik niet 1-2-3 terugvinden:
rH <28 : reducerend, de waterkwaliteit moet verbeterd worden.
rH 28 tot 35 : normaal vijvermilieu met goede kwaliteit water
rH 35 tot 37 : 'cleanup' voor organisch materiaal/bacteriën
rH 38 tot 40 : voor het uitroeien van (bepaalde) parasieten

Let op, continue blootstelling aan hoge oxidatie heeft ook nadelige effecten op Koi. Hoe hoger de oxidatieve kracht, hoe korter je wil dat Koi erin verblijven. rH waarden tot 35 worden op koiphen als veilig opgegeven voor continue verblijf van onze geliefde koi. Dit komt ongeveer overeen met een ORP van 400mV bij een pH van 7,5. Is je pH lager, dan mag de ORP hoger. Persoonlijk denk ik niet dat ons streven moet zijn het randje op te zoeken.

Edit Fred: op verzoek smiley aangepast

[abroeders]

Ervaring met Virkon:

Onder het motto, beter iets dan niets ben ik een behandeling met 1gr/m3 gestart volgens aanwijzing van de fabrikant (onderhoudsdosering) en gedurende meerdere weken wekelijks de dosering aangepast en metingen verricht.  Hieronder ga ik wat verder in op mijn behandelingen de afgelopen weken, mijn metingen en het verschil tussen de ORP waarde in mV en de zogenaamde rH2 Redoxwaarde.

De normale rH waarde die ik in mijn vijver heb is: ((220+220)/30) + (2*8 ) = 31 rH.

Tijdens de eerste behandeling met 1gr/m3 Virkon steeg de ORP waarde in mijn vijver van 220mV naar 300mV. Bij een pH van omstreeks 8 leverde die een rH op van circa ((300+220)/30) + (2*8 ) = 33 rH. Ik was niet echt onder de indruk van deze stijging, het is mij niet bekend of er ook ander soortige werkzame bestanddelen in Virkon zitten, ik heb in mijn metingen enkel de oxiderende 'kracht' in kaart proberen te brengen. Deze dosering is volgens koiphen niet voldoende om echt organisch materiaal op te schonen.

Een week later heb ik de dosering verhoogd naar 2gr/m3 (De aanbevolen voorjaarskuur) en bereikte hiermee een ORP van 360mV wat resulteert in ((360+220)/30) + (2*8 ) = 35 rH.
Weer een week later heb ik nogmaals gedoseerd met 3gr/m3 (De hoeveelheid voor hardnekkige virussen en bacteriën is volgens de fabrikant 5gr/m3). Deze 3 gr/m3 had t.o.v. 2gr/m3 maar een magere verhoging van de ORP tot 368 tot gevolg. ((368+220)/30) + (2*8 ) = 36 rH.

Omdat het middel zo naar aardbeien ruikt en naar het schijnt de Virkon aquatic hetzelfde is als Virkon S wat in stallen gebruikt wordt (niet dat dat slecht hoeft te zijn) vraag ik mij af of het aroma wat misschien voor stallengebruik is toegevoegd, wel nodig is voor onze koivijver. Ik vertrouw erop dat Virkon gewoon een goed en onschadelijk product is, maar ben niet overtuigd omdat ik de samenstelling niet exact ken.

Omdat het oxiderend vermogen bij 2-3 gram redelijk beperkt blijft denk ik dat het een relatief veilig middel is voor koihobbyisten zonder meetapparatuur die de oxidatieve kracht van het water niet kunnen meten. Stapeling van gifstoffen in de vis kan ik weinig over zeggen en kan alleen maar de fabrikant vertrouwen in zijn woorden dat het veilig is.
In de grafiek hieronder zie je het oxidatieve gedrag van de Virkon toedoening in rH. Kenmerkend is de korte piek, waarna de rH relatief snel terugloopt.

Edit Fred: op verzoek smiley aangepast

[abroeders]

Ervaring met KP:

Toen kwam na maanden eindelijk mijn bestelde kilo Kaliumpermanganaat binnen. Dit nodigt natuurlijk uit voor een nieuwe behandeling en bijbehorende meting van het gedrag natuurlijk.

Allereerst een waarschuwing, gebruik dit goedje niet als je je niet voldoende hebt ingelezen en niet op de gram nauwkeurig de Kaliumpermanganaat kunt afwegen. Ook als je niet precies de inhoud van je vijver weet is het onderstandig hiermee aan de gang te gaan. Deze bron voorziet je van goede informatie: http://koikennis.weebly.com/faq-kaliumpermanganaat.html, het is een vertaling van het engelstalige zeer bekende artikel van Roark, het originele artikel is niet meer beschikbaar helaas.

Even vooruitlopen op mijn behandeling, en als je het artikel hebt gelezen:
Het stoppen van de oxidatieve werking hoeft niet persé met natriumpercarbonaat of met natriumthiosulfaat te gebeuren. Ik kan bevestigen dat waterstofperoxide ook het proces stopt en daarbij meteen het water weer ontkleurt. Er gaan verhalen rond die zeggen dat waterstofperoxide het proces niet zou stoppen. Ik kan je garanderen, dat doet het wel! Geloof je het niet, dan kun je bij mij nog wel natriumthiosulfaat komen ophalen, speciaal voor dit doel gekocht, maar dus niet nodig.

Ik heb voor de dosering 2gr/m3 aangehouden. Voor mijn vijver (20,5 m3 exclusief filterinhoud en leidingwerk heb ik 40gram tot op de tiende afgewogen en opgelost in 10 liter warm water. Ik heb het filter niet kortgesloten (het was pas sinds oktober in bedrijf en met deze temperaturen zal er nauwelijks een bacteriecultuur zijn opgebouwd), pompen voluit gezet en de beluchte bodemdrains aangezet. Ik heb KP-mengsel goed geschud/opgelost en langzaam (in 5-10 min) over de vijveroppervlakte verdeeld. Eerste constatering, bij Virkon duurt het wel een kwartier tot een half uur waarin de ORP waarde gaat stijgen. Bij KP gebeurt dit in een oogwenk! Toen mijn kannetje leeg was, binnen de 10 minuten, was de ORP waarde gestegen naar 460mV! Een groot verschil met Virkon is dat de waarde gedurende een paar uur nog iets bleef oplopen tot uiteindelijk 5 uur later 485mV. Dit gedrag is totaal anders dan bij Virkon. Bij Virkon neem de oxidatiekracht al vrij snel weer af.

Nu praat ik in mV natuurlijk, laat mij snel overschakelen naar rH. ((485+220)/30) + (2*8 ) = 39,5! Volgens koiphen maximale oxidatie voor het uitroeien van parasieten. Mijn eerste idee was de ORP rustig aan te laten dalen en het proces niet na een paar uur te stoppen, dit was gebaseerd op het gedrag van Virkon. Toen na 7 uur de ORP nog steeds op 481mV stond en het water al bruin begon te verkleuren heb ik omwille van de veiligheid van de vissen (rH rond de 40) besloten toch het proces te stoppen met 25ml/m3 waterstofperoxide 6%. Voor 20m3 heb ik dus een halve liter, aangelengd met zo'n 9 liter kraanwater weer rustig over de wateroppervlakte gesprenkeld. Binnen 10 minuten was mijn ORP gedaald naar 200mV waarna het in de uren erna weer langzaam naar de normale 220mV gestegen is.
Pas dus op als je ergens leest dat bij bruine verkleuring binnen 6 uur je gerust met 1gr/m3 kunt bijdoseren! Bij mij was begon de paarse kleur na 7 uur om te slaan, maar de ORP waarde stond nog steeds op 480mV. Ik kan nog geen conclusie hieraan verbinden maar mijn hypothese is dat zodra de kleur omslaat de oxidatie (de rH waarde) een daling heeft ingezet! In mijn geval van 485mV naar 480mV. Het extra doseren van 1gr/m3 in zo'n situatie zou best eens fataal kunnen zijn!
Ik denk dat ik met deze 2gr/m3 precies de juiste hoeveelheid heb gedoseerd, 3 gr/m3 zou misschien de vissen fataal geworden zijn.

Ik zou dus eigenlijk willen prediken: Gebruik geen KP zonder meetapparatuur! Daar waar de waarden bij Virkon goed in het veilige bereik bleven, was in mijn vijver 2gr/m3 KP echt maximaal (rH=40)! In het artikel van Roarke staat doseer 2-3gr/m3 in een 'algemeen doseerprotocol'. Als ik KP nog eens zou gebruiken als preventief middel zou ik de dosering bij mij zeker tot 1-1,5 gr/m3 verlagen.

Het gedrag zie je in de grafieken die bijgevoegd zijn.

[abroeders]

Nauwkeurigere berekening van rH2:

Eerder heb ik al verteld dat de formule voor de rH redoxwaarde afhankelijk zijn van ORP, pH, temperatuur en atmosferische druk. Meestal worden voor handmatige waarde de eenvoudige formules gebruikt. Als je, zoals ik, automatisch de rH laat berekenen omdat je een continue meting hebt van ORP, pH en temperatuur kun je natuurlijk een nauwkeurigere formule gebruiken. Voor handmatige berekeningen is dit omslachtig en de eenvoudigere formules geven een prima benadering.

Op basis van deze twee bronnen: http://h-minus-ion.vpinf.com/rH-score-1.html en https://www.eautarcie.org/en/03d3.html ben ik op de volgende formule uitgekomen die ik nu hanteer:

rH = (2*96500)/(2.303*8.316*TKelvin) * ((orp+200)/1000) + 2*pH

waarbij:
TKelvin de temperatuur is in Kelvin (273 + graden celcius)
Orp: het oxidatie/reductie potentiaal in mV
pH: de zuurtegraad van het water is.

Op dit moment levert de formule een wat hogere rH waarde dan de eerder genoemde vereenvoudigde formules. Dit komt omdat de temperatuur lager is en er hiervoor meer opgelost zuurstof in het water bevindt.

De atmosferische druk is niet meegenomen omdat wij op zeeniveau zitten. Een paar meter hoger of lager, een hoge- of lagedrukgebied heeft een dermate kleine afwijking dat dit geen effect heeft.

[abroeders]

Biocompatible water: Vincent's Quantization Value (W):

Een stukje verder lees je in deze bron (https://www.eautarcie.org/en/03d3.html) iets over biocompatible water. Het gaat eigenlijk om te bepalen of water geschikt is om te drinken. Natuurlijk is het kort door de bocht om te zeggen of drinkbaar water per definitie het beste is als water voor de koivijver. Ook andersom kun je niet stellen dat goed vijverwater ook drinkbaar water is. Alhoewel ik wel eens heb gehoord dat er vijveraars zijn die gewoon een slok uit de vijver nemen.   

Vincent's Quantization Value gebruikt naast de ORP waarde ook de geleidbaarheid (uS/cm). Voor diegene die de natuurkunde nog een beetje voor de geest kunnen halen:

Op zijn Jip-en-Jannekes:
Geleidbaarheid (Siemens) = (1/weerstand (Ohm))
ORP E(Volt) = bronspanning

Volgens de wet van ohm: Stroom I (Ampere) = U (Volt) / R (Ohm)

En vermogen P (Watt) = U (Volt) * I (Ampere)
Hieruit volgt: P (Watt) = I^2 (Ampere 'in 't kwadraat') * R (Ohm)

Op deze manier is vanuit de geleidbaarheid(of TDS) en ORP de biocompatibiliteit volgens Vincent te berekenen. De precieze formules vind je terug in het brondocument.

Wanneer iets potentieel drinkbaar water is, is in onderstaande tabel te zien (zie ook bovengenoemde bron). Het is een beetje losstaand van Redox, maar heeft er wel relatie mee. Ik vond het de moeite waard om te vermelden. Ik ga me er zeker nog verder in verdiepen, maar ben bang dat het voor ons vijveraars weinig toevoegt op de rH en TDS waarde waar we toch al over moeten beschikken.

[abroeders]

Moderator, help! De  moeten vervangen worden door 8 ). Een spatie ertussen lost het al op. Ik kan zelf de posts niet meer aanpassen. 

[Fredb]

 

[Madinees]

Interessant leesvoer, ik houd hier wel van.

Blijft altijd vervelend als je sterfte hebt en je weet niet waardoor het komt. Heb het zelf afgelopen winter ook gehad, 2 showa verloren zonder enkele aanwijzing waardoor.
Zeker bij een nieuwe vijver is het leren kennen van de vijver een vereiste. Gaat ook wel een paar jaar overheen voor alles 'rijp' is. Ik ga hier het 3e seizoen in met de vijver en ieder jaar gaat het iets beter. Niet te veel wijzigen en veranderen helpt ook (koi houden = geduld hebben).

Het stuk over de RH vind ik ook interessant. Inderdaad wordt er heel vaak ORP vergeleken. Ik heb een vrij lage ORP (180-190) als ik verhalen van anderen moet geloven. Twijfel er wel aan of men meter precies genoeg is. Zal straks nog eens ijken. Maar heb hier ook vooral problemen om men PH niet te hoog te laten oplopen (als ik continue belucht krijg ik hem wel richting 9) en probeer hem nu tussen de 8,2-8,5 te houden wat goed gaat. Voordeel daarvan is je al snel een hoge RH hebt. Wat je goed doet, en wat ook mijn wens is, om te monitoren gedurende de dag. Dat zegt veel meer dan  losse meting zoals ik en vele anderen dat doen.

Virkon heb ik in het verleden ook gebruikt, vooral vooraf aan het bijzetten van een nieuwe vis. Volgens mij is het wat minder effectief dan KP maar ook wat meer fool-proof. Er zijn hobbyisten die het preventief gebruiken maar dat vind ik niet nodig. Zelf probeer ik zo min mogelijk (in de praktijk bijna niks) aan mijn water te doen en te streven naar een biologisch evenwicht.

[Bram 3.0]

Goede input,er kan niet teveel over geschreven worden.
Mooi stuk,
Gr Bram 3.0

[nico1012]

dit gaat mij boven mijn pet. Vind het wel knap dat je die allemaal weet.
vind het heel vervelend om te horen dat je vissen verloren bent zeker als je de oorzaak niet weet.

[mtsry1968]

Prachtig werk (dankjewel  ) en nog maar eens het bewijs dat de werkelijkheid niet uit te drukken is in 1 (eenvoudig) getal, laat staan de kleuren groen - oranje - rood.

[J@@p]

Vorig jaar een kp-behandeling gedaan en gekeken naar de waarden vs. de kleur van het water. Zie de foto. Foto's zijn genomen met dezelfde instelling.
Kleur zegt volgens mij dus weinig.
Dus meten is weten, liever een koi minder dan niet goed kunnen meten.

Groeten,

Jaap

[J@@p]

Tussen de metingen op de foto zit telkens 1 uur. Eerste foto kort na de start van de kp-behandeling genomen met 2 gram/kuub.

[abroeders]

Hoi Jaap,

bij mij liep het veel minder hard terug. Waarschijnlijk had mijn vijver al minder oxideerbaar organisch materiaal omdat ik een paar weken eerder al wat virkon behandelingen had uitgevoerd. Toch was de kleur aan het einde al theewaterig bruin aan het worden terwijl de redox nog onverminderd (nou ja... een heel klein beetje dan) hoog was. Op basis daarvan vind ik het sturen op kleur gevaarlijk.

Hiernaast probeer ik met dit topic te vertellen dat de 465 mV waarmee je start en de 324mV waarmee je stopt weinig zegt en zeker al geen referentie mag zijn voor anderen om hierop te sturen. Ook dit is gevaarlijk omdat de zuurtegraad die ook van invloed is op de oxidatiekracht hierin niet is meegenomen.

Je begint je behandeling met een rH van 38 en eindigt met 33.. Dit is een waarde die daadwerkelijk de oxidatieve kracht uitdrukt. Bij mij was mijn behandeling meer dan 7 uur 40 (rH), waarna ik hem afgebroken heb. Als ik ook op een rH van 33 was uitgekomen aan het einde had ik zeker de nacht nog gewacht met waterstofperoxide toe te voegen.