ORP - wat meet je nu eigenlijk en wat kan je er praktisch mee doen

[Theokoi1962]

ORP meten
ORP meet je met een ORP meter (duh...)
Wat wordt er nu eigenlijk gemeten?
De techniek is dat de ORP meter millivolts (mV) meet, waarbij ze deze in het kader van de pH meting vertaalt de concentratie aan H⁺ ionen, terwijl deze in het kader van de ORP meting, deze omzet naar de verhouding tussen oxiderend potentieel vs. reducerend potentieel.
De ORP meter wordt dan ook uitsluitend gekalibreerd op pH (4.01 en 7.01)

Simpel gezegd zijn er chemisch gezien 'gevers'en 'nemers'.
'Gevers' zullen elektronen aan datgene dat deze elektronen nodig heeft/aantrekt.
'Nemers' zijn de stoffen die elektronen nodig hebben en deze afnemen.
Het mag duidelijk zijn; de één kan niet zonder de ander.
Elektronen zwemmen niet zomaar rond in het water.
Ieder elektron dat door een molecuul, atoom, of ion wordt afgestaan, wordt opgenomen door een soort die het elektron pakt en gebruikt.
Het proces van elektronen afgeven noemen we oxidatie
Het proces van elektronen opnemen noemen we reductie
De belangrijkste 'nemer' in onze vijver is zonder twijfel ZUURSTOF (O2). Zuurstof neemt elektronen waar het kan – meestal 2, vandaar O2.
Simpel gesteld meet een ORP meter middels mV de elektronen activiteit in het water en bepaalt vervolgens of het vijverwater vooral oxiderend is, dan wel reducerend.
Aangezien dit stuk al complex genoeg is, gaan we aan reductie geen nadere uitleg geven, omdat dit eigenlijk in onze vijvers niet voorkomt (mogen wij toch hopen).
Reductie zou namelijk een negatieve (dus echt - )uitslag hebben. Die komen we in onze vijvers niet tegen.
Het mooie is dat de uitslag van de ORP meting dermate nauwkeurig is, dat we kunnen bepalen hoe hoog het oxiderend potentieel van het vijverwater is en wat dat voor onze vijver betekent.

Draadalg
Vaak zie je op fora de vraag voorbij komen 'Ik heb draadalg; wat doe ik eraan; Help!!!'. Er wordt dan meestal geadviseerd om te oogsten en vooral veel te verversen, omdat je hiermee de voedingstoffen voor de algen wegneemt. Dat klopt dus helemaal, want dat is precies wat er gebeurt. Je verhoogt de ORP waarde door voedingsstoffen te verwijderen en te vervangen door water zonder voedingsstoffen (lees: zonder organisch afval - DOC). Je weet alleen nooit of het voldoende is. Meestal niet eerlijk gezegd, omdat de juiste ORP waarde (mate van zuiverheid van het vijverwater) in veel van onze vijvers niet gehaald kan worden – ook niet met verversen.
Noot: deze tekst over draadalg ben ik letterlijk in diverse publicaties tegengekomen. Meestal werd gesproken over een ORP van boven de 250 teneinde het draadalg probleem op te lossen.

ORP – de uitslagen – de interpretatie
Onderstaande tabel ben ik en meerdere publicaties tegengekomen. Er zit wel wat ruimte tussen de gemeten ORP waarden en de juiste interpretatie, maar gemiddeld genomen komen de tabellen wel overeen met elkaar.
Uitslag meting-Beschrijving toestand vijver
< 120   Vijverwater is zwaar vervuild Gezondheid vissen is in gevaar.. Het filtersysteem, verversing en beluchting kunnen de toename van de organische vervuiling niet bijbenen. De kans op parasitaire, dan wel bacteriële besmetting is hoog. Indien dit gebeurt is er onvoldoende oxidatie om dergelijke besmettingen te pareren.
120 - 200   Vijverwater is vervuild en er is verhoogde kans op parasieten en bacteriën. Ook hier zijn verversingen, filter en beluchting onvoldoende om aan de benodigde oxidatie niveaus te komen.
200 - 250   De gezondheid van de vissen is normaliter OK en niet direct in gevaar. De waterkwaliteit is nog niet optimaal, maar gemiddeld genomen kan je al over een prima waterkwaliteit spreken. Echter wil je af van draadalgen, dan zal de kwaliteit nog een tandje hoger moeten zijn, omdat draadalg prima kan gedijen in deze waterkwaliteit, met alle gevolgen van dien, zoals pH schommelingen die je eigenlijk niet zou willen.
250 - 350   Bij dergelijke waarden is de waterkwaliteit echt 'major league'. Dergelijke kwaliteit kan alleen bereikt worden met uitstekend (buitengewoon) watermanagement. De kans op parasitaire en bacteriële besmettingen is vrijwel uitgesloten. Zeker bij waarden vanaf 300. Als het vijverwater +300 is, dan ben je verlost van alle bekende koi-ellende.
350 - 475   Duidt op gebruik van KP (kaliumpermanganaat) of Ozon. Dergelijke doses van KP (tussen 2 en 3,50 gram per kuub - mede afhankelijk van de pH) kunnen tussen 3 en 6 uur worden uitgevoerd zonder de koi te schaden
475 - 550   Duidt op gebruik van KP of Ozon; echter in (te) hoge doses. Gebruik van dergelijke hoeveelheden moet worden afgeraden, tenzij de hobbyist in controle is. Zeker niet langdurig
550 - 650   Eveneens KP – uiterst gevaarlijk – nooit langer dan 15 minuten, omdat de kieuwen van de vis onherroepelijk worden aangetast.
650 - 700   Ook KP – nooit aan beginnen – bacteriën worden binnen seconden gedood – alle leven in vijver en filter zal binnen 15 minuten zijn gedood; incl. je geliefde koi
Opmerkingen over de tabel:
-   ORP komt uit Engelssprekende landen waar de koi hobby wordt beoefend. Met name Engelsen gebruiken liever geen KP als middel ter verbetering van de waterkwaliteit. Net als wij Nederlanders zien Britten het gebruik van KP als symptoombestrijding. Voor goede waterwaarden pakken we de bron aan. Amerikanen daarentegen hebben absoluut geen scrupules met KP. Zij gebruiken dit net zo gemakkelijk als wij bijvoorbeeld Malamix17 in onze vijvers gooien. Het doel heiligt de middelen.
-   Ik heb de 4 KP voorbeelden in de tabel (metingen boven 400 mV) speciaal laten staan om het gevaar van een KP behandeling te duiden. Mensen die niet goed in staat zijn om precies af te wegen, dan wel de inhoud en toestand van de vijver goed kunnen inschatten hebben KP zomaar overgedoseerd. De gevolgen hiervan kunnen desastreus zijn.

KP in relatie tot ORP
In de tabel komen we een viertal ORP waarden tegen die toch eigenlijk vooral met KP kunnen worden bereikt (of met Ozon)
Wellicht dat mensen nu denken. KP? Huh? We hadden het toch over gezond water met een hoog oxiderend vermogen?
KP (kort voor Kaliumpermanganaat) kennen we in de Nederlandse vijverwereld vooral als medicijn tegen Trichodina of Costia. En Trichodina wordt wel een vuilwaterparasiet genoemd – waarmee de cirkel weer rond is. En dan blijkt dus ook gewoon dat KP helemaal geen medicijn is.
KP is een middel om je vijverwater gedurende een korte periode (tot 6 uur) in een staat van 'hoog oxiderend vermogen' te krijgen en daarmee de aanwezige DOC te oxideren. KP is daarin niet kieskeurig. Zodra het oxiderend vermogen zeg eens boven de 400 komt, begint het wild om zich heen te slaan en keihard te oxideren (wat koi hobbyisten ook wel verbranden noemen), waarbij ook de filterbacteriën, de slijmhuid van de koi, maar zeker ook de foute heterotrofe bacteriën (die immers gedijen op organische voedingsstoffen) eraan gaan en daarmee dus ook de eencellige parasieten zoals Trichodina of Costia.
Grappig hè hoe een medicijn tegen Costia/Trichodina ineens niets anders blijkt te zijn dan een kortstondige waterbehandeling, die in feite zorgt voor een snelle opruiming van alle organische zooi in het vijverwater, je filter en daarmee de voedingsbodem voor bacteriën en parasieten.
Op bijgevoegde foto's is qua ORP mooi te zien wat er gebeurt tijdens de KP behandeling en onmiddellijk nadat de behandeling is onderbroken (dat is dus echt binnen luttele seconden na toediening van natriumthiosulfaat, waterstofperoxide of een andere proces-stopper).

Dit was publicatie 2; ik vermoed weer genoeg stof tot nadenken en voer voor discussie.
Volgende week deel 3 met daarin wat je allemaal kan doen om een hoge ORP waarde in je vijver te bewerkstelligen.

[Bas42]

Mooi artikel Theo  . Eén vraag; is waterstofperoxide ook daadwerkelijk een processtopper of alleen ontkleuring. Ik dacht dat met name natriumthiosulfaat het process direct stopt ....

[J@@p]

Goed artikel Theo.

[Albert-jan]

Hoe goed zijn goedkopere orp meters vergeleken met duurdere merken? Zie wel flink wat variatie in de prijzen.

[Theokoi1962]

Mooi artikel Theo  . Eén vraag; is waterstofperoxide ook daadwerkelijk een processtopper of alleen ontkleuring. Ik dacht dat met name natriumthiosulfaat het process direct stopt ....

Stopt het proces. Dat zie je onmiddellijk op je ORP meter

[WouterC]

Heel duidelijk verhaal en voor mij als leek in dit onderwerp goed te begrijpen. Interessant om eens te meten. Ik zie apparaatjes voor 2 tientjes, zijn deze bruikbaar om dit te meten?

[Pat]

Voor de mensen die een degelijk vertrouwbaar en betaalbaar apparaat zoeken zie bijlage.

[Pat]

Netjes uitgelegd Theo 

[Theokoi1962]

Thanks Pat

[Ron]

Zeker een interessant stukje tekst Theo ! 

[Bram 3.0]

Vraag voor Pat, hang je de censoren direct in de vijver,of neem je 2 ruime bekers vijverwater?
De meter die jij voorstel moet op netvoeding en is niet handheld.
En.Theo 

[Pat]

Ik hang mijn Orp en ph Probe in de Collectorbuis v/d Airlift en maak het regelmatig schoon voor duidelijke metingen.
Idd dit apparaat is op netvoeding, heb een Orp meter op batterij gehad(extra nameten) maar vind dit zelf niets om te gebruiken.
Een Orp meter heeft enige tijd nodig om te stabiliseren  dus daarom een meter met continu stroom.

[Madinees]

Duidelijk artikel. Ik meet echter meet een TDS meter, die meet ook de vervuiling (totaal opgeloste stoffen).
Is dan toch eigenlijk hetzelfde wat je er mee bereikt of niet?

Ik heb wel eens gelezen dat ORP vooral ook voor zwembaden is (chloorgehalte meten).
Hier staat een aardig artikel over TDS: ***

Wat is het nu het voordeel en het nadeel van allebei?
Waarom zou je ze allebei willen weten?

Edit Noodle: link naar koidealer verwijderd.

[Theokoi1962]

Er zitten geen voor- of nadelen aan TDS of ORP. Beide zijn zinvolle waarden om te meten.  Echter...om de staat van de vijver te bepalen in de zin van organische vervuiling is TDS vooral indicatief, immers je meet het totaal aan opgeloste stoffen in ppm, waar je KH en GH een groot deel van uitmaken. Het restant zou dan de organische vervuiling aangeven. En inderdaad; als er een enorme vervuiling blijkt te zijn dan zal de ORP ook niet bijzonder zijn. ORP is toch wel een stuk nauwkeuriger en de uitkomsten van de metingen geven onmiddellijk aan wat de staat van je vijver is. Daarbij geeft ORP ook de oxiderende staat van de vijver aan,. Met andere woorden de mate waarin onze vijver in staat is om met de organische vervuiling te dealen. Ik meet ook TDS, maar voor mij vooral om de hardheid van mijn water te meten  (ls nu 90 en moet straks naar 60; met name door verdere KH verlaging en nog een restantje GH)en een quickcheck te doen t.o.v. KH en GH. Maar nogmaals beide zijn uiterst bruikbaar.

[Bram 3.0]

Hallo Theo, hoe meet jij de orp,vaste opstelling(Pat),of gebruik jij handheld?
Als het verhaal van Pat klopt dat de meter zich moet stabiliseren, dan is handheld meten minder accuraat.
Misschien moet ik meer geduld hebben en wachten op je deel drie.Orp metingen in de praktijk‼️
So far,so good,bedankt
Gr Bram 3.0